جوانان بدانند
چنـد حدیث
قال على (علیه السلام): إِنَّما قَلبُ الحَدَثِ کَالارضِ الخالیَةِ ما اُلقىَ فیها مِن شَىْ ءٍ قَبِلَتهُ؛
دل نوجوان مانند زمین آماده است که هر بذرى در آن افشانده شود، مى پذیرد.
قال الصادق (علیه السلام): بادِروا أَحداثَکُم بِالحَدیثِ قَبلَ أَن تَسبِقَکُم إِلَیهِمُ المُرجِئَةِ؛
به آموختن حدیث به نوجوانانتان پیش از آن که منحرفین آنان را گمراه سازند، اقدام نمائید.
قال على (علیه السلام): لاتَقسِروا أَولادَکُم عَلى آدابِکُم فَإنَّهُم مَخلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم؛
آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده اند.
قال على (علیه السلام): أَولَى الشیاءِ أَن یَتَعَلَّمَهَا الحداثُ الشیاءُ الَّتى إذا صاروا رِجالاً اَحتاجوا إِلَیها؛
شایسته ترین چیزهایى که نوجوانان باید بیاموزند، آن چیزهایى هستند که هنگام بزرگسالى به آنها نیاز دارند.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): إنَّ اللّه یُحِبُّ الشّابَّ الَّذى یُفنى شَبابَهُ فى طاعَةِ اللّه ؛
خداوند جوانى که جوانى اش را در اطاعت از او بگذراند دوست دارد.
قال على (علیه السلام): إذَا احتَجتَ إِلَى المَشوَرَةِ فى أَمرٍ قَد طَرَأَ عَلَیکَ، فَاستَبدِهِ بِبِدایَةِ الشُّبّانِ، فَإِنَّهُم أَحَدُّ أَذهانا وَأَسرَعُ حَدسا، ثُمَّ رُدَّهُ بَعدَ ذلِکَ إلى رَىِ الکُهولِ وَالشُیوخِ لِیَستَعقِبوهُ وَیُحسِنُوا، الاِختیارَ لَهُ فَإِنَّ تَجرِبَتَهُم أَکثَرُ؛
هنگامى که در پیش آمدى احتیاج به مشورت داشتى ابتدا به جوانان مراجعه نما زیرا که آنان ذهنى تیزتر و حدسى سریع تر دارند سپس (نتیجه) آن را به نظر بزرگسالان و پیران برسان تا پیگیرى نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند زیرا تجربه آنان بیشتر است.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): مَن تَعَلَّمَ فى شَبابِهِ کانَ بِمَنزِلَةِ الوَشمِ فِى الحَجَرِ وَ مَن تَعَلَّمَ وَ هُوَ کَبیرٌ کانَ بِمَنزِلَةِ الکِتابِ عَلى وَجهِ الماءِ؛
هر کس در جوانى اش بیاموزد، آموخته اش مانند نقش بر سنگ است و هر کس در بزرگ سالى بیاموزد، مانند نوشتن بر روى آب است.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): یا عَلىُّ بادِر بِاَربَعٍ قَبلَ اَربَعٍ : شَبابِکَ قَبلَ هَرَمِکَ وَ صِحَّتِکَ قَبلَ سُقمِکَ وَ غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ، وَ حَیاتِکَ قَبلَ مَوتِکَ ؛
اى على! چهار چیز را پیش از چهار چیز دریاب : جوانى ات را پیش از پیرى؛ و سلامتى ات را پیش از بیمارى؛ و ثروتت را پیش از فقر و زندگى ات را پیش از مرگ.
قال على (علیه السلام) فی قَولِ اللّه عَزَّوَجَلَّ «وَ لاَ تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنیا» : لا تَنسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَراغَکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ اَن تَطلُبَ بِهَا الخِرَةَ ؛
درباره آیه سهم خود را از دنیا فراموش مکن : [یعنى] سلامتى، توانایى، فرصت، جوانى و شادابى ات را فراموش مکن، تا با آنها، آخرت را به دست آورى.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): یا مَعشَرَ الشَّبابِ عَلَیکُم بِالباهِ فَاِن لَم تَستَطیعوهُ فَعَلَیـکُم بِالصّیامِ فَاِنَّهُ وِجاؤُهُ ؛
اى گروه جوانان! ازدواج کنید. اگر نمى توانید، روزه بگیرید، که روزه مهارِ شهوت است.
قال على (علیه السلام): یَنبَغى لِلعاقِلِ اَن یَحتَرِسَ مِن سُکرِ المالِ وَ سُکرِ القُدرَةِ، وَ سُکرِ العِلمِ، وَ سُکرِ المَدحِ وَ سُکرِ الشَّبابِ، فَاِنَّ لِکُلِّ ذالِکَ ریاحا خَبیثَةً تَسلُبُ العَقلَ وَ تَستَخِفُّ الوَقارَ ؛
سزاوار است که عاقل، از مستى ثروت، قدرت، دانش، ستایش و مستى جوانى بپرهیزد، چرا که هر یک را بادهاى پلیدى است که عقل را نابود مى کند و وقار و هیبت را کم مى نماید.
قال الصادق (علیه السلام): اِعلَمى اَنَّ الشّابَّ الحَسَنَ الخُلُقِ مِفتاحٌ لِلخَیرِ، مِغلاقٌ لِلشَّرِّ وَ اِنَّ الشّابَّ الشَّحیحَ الخُلُقِ مِغلاقٌ لِلخَیرِ مِفتاحٌ لِلشَّرِّ ؛
بِدان که جوانِ خوش اخلاق، کلید خوبى ها و قفل بدى هاست و جوانِ بداخلاق، قفل خوبى ها و کلید بدى هاست.
قال الصادق (علیه السلام): لَستُ اُحِبُّ اَن اَرَى الشّابَّ مِنـکُم اِلاّ غادیاً فى حالَینِ: اِمّا عالِماً اَو مُتَعَلِّما، فَاِن لَم یَفعَل فَرَّطَ، فَاِن فَرَّطَ ضَیَّعَ، وَ اِن ضَیَّعَ اَثِمَ، وَ اِن اَثِمَ سَـکَنَ النّارَ وَ الَّذى بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ ؛
دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم : دانشمند یا دانش اندوز. اگر جوانى چنین نکند، کوتاهى کرده و اگر کوتاهى کرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه کرده است و اگر گناه کند، سوگند به آن کس که محمّد صلى الله علیه و آله را به حق برانگیخت، دوزخ نشین خواهد شد.
قال الصادق (علیه السلام): مَن قَرَاَ القُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِختَلَطَ القُرآنُ بِلَحمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الکِرامِ البَرَرَةِ، وَ کانَ القُرآنُ حَجیزا عَنهُ یَومَ القیامَةِ ؛
هر جوان مؤمنى که در جوانى قرآن تلاوت کند، قرآن با گوشت و خونش مى آمیزد و خداوند عزّوجلّ او را با فرشتگان بزرگوار و نیک قرار مى دهد و قرآن نگهبان او در روز قیامت، خواهد بود.
قال على (علیه السلام): مُرُوا الاَحداثَ بِالمِراءِ وَ الجِدالِ وَ الـکُهولَ بِالفِکَرِ وَ الشُّیوخَ بِالصَّمتِ ؛
جوانان را به مباحثه و مناظره، و میان سالان را به اندیشیدن، و پیران را به سکوت، فرمان دهید.
قال على (علیه السلام): اَصحابُ المَهدىِّ شَبابٌ لا کُهولٌ فیهِم اِلاّ مِثلَ کُحلِ العَینِ وَ المِلحِ فِى الزّادِ وَ اَقَلُّ الزّادِ المِلحُ؛
یاران مهدى(عج) جوان اند و کهن سالان در میان آنان کم اند، مانند سُرمه در چشم و نمک در زاد و توشه، که کمترین قسمت توشه، نمک است.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): خَیرُ شَبابِکُم مَن تَزَیّا بِزِىِّ کُهولِکُم وَ شَرُّ کُهولِکُم مَن تَزَیّا بِزِىِّ شَبابِکُم ؛
بهترین جوانانِ شما آنان اند که خود را به سبک بزرگسالان بیارایند و بدترین بزرگسالان ، کسانى اند که خود را شبیه جوانان کنند.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): مَن اَحسَنَ عِبادَةَ اللّه فى شَبیبَتِهِ ، لَقّاهُ اللّه الحِکمَةَ عِندَ شَیبَتِهِ ، قالَ اللّه تَعالى : «وَ لَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهُ وَاستَوى ءَآتَیناهُ حُکما وَ عِلما» ثُمَّ قالَ تَعالى : «وَ کَذالِکَ نَجزِى المُحسِنینَ» ؛
هر کس که در جوانى خوب بندگى خدا کند ، خداوند در پیرى به او حکمت مى آموزد . خداى متعال مى فرماید : «و چون به رشد و کمال خویش رسید ، به او حکمت و دانش عطا کردیم» و در ادامه آیه مى فرماید : «و نیکوکاران را چنین پاداش مى دهیم».
قال الصادق (علیه السلام): اِجتَهَدتُ فِى العِبادَةِ وَ اَ نَا شابٌّ ، فَقالَ لى اَبى : یا بُنَىَّ دونَ ما اَراکَ تَصنَعُ، فَاِنَّ اللّه عَزَّوَجَلَّ اِذا اَحَبَّ عَبداً رَضىَ عَنهُ بِالیَسیرِ ؛
در جوانى زیاد عبادت مى کردم. پدرم به من فرمود: فرزندم! کمتر عبادت کن، زیرا خداوند عزوجل ، اگر بنده اى را دوست بدارد، با عبادت کم هم از او خشنود مى گردد.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): لِیَتَزَوَّدِ العَبدُ مِن دُنیاهُ لآِخِرَتِهِ ، وَ مِن حَیاتِهِ لِمَوتِهِ وَ مِن شَبابِهِ لِهَرَمِهِ ، فَاِنَّ الدُّنیا خُلِقَت لَکُم وَ اَ نتُم خُلِقتُم لِلآخِرَةِ ؛
انسان باید براى آخرتش از دنیا، براى مرگش از زندگى و براى پیرى اش از جوانى، توشه برگیرد، چرا که دنیا براى شما آفریده شده و شما براى آخرت آفریده شده اید .
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَ لکِن فِى الشَّبابِ اَحسَنُ ؛
توبه زیباست، ولى توبه از جوان زیباتر است.
قال على (علیه السلام): إذا عاتبت الحدث فاترک له موضعا من ذنبه لئلا یحمله الإخراج على المکابرة
هرگاه جوان را توبیخ کردى ، برخى خطاهاى او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را به مقابله وادار نسازد.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): لا تَزولُ قَدَما عَبدٍ یَومَ القیامَةِ حَتّى یُساَ لَ عَن اَربَعٍ عَن عُمُرِهِ فیما اَفناهُ وَ عَن شَبابِهِ فیما اَبلاهُ وَ عَن مالِهِ مِن اَینَ اَ کتَسَبَهُ وَ فیما اَ نفَقَهُ وَ عَن حُبِّنا اَهلَ البَیتِ ؛
انسان، در روز قیامت، قدم از قدم برنمى دارد، مگر آن که از چهار چیز پرسیده مى شود : از عمرش که چگونه گذرانده است، از جوانى اش که چگونه سپرى کرده، از ثروتش که از کجا به دست آورده و چگونه خرج کرده است و از دوستى ما اهل بیت؛
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): اَلْعَدْلُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الاُمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَ لکِنْ فِى الاَغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَ لکِنْ فِى النِّساءِ اَحْسَنُ؛
عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): فَضلُ الشّابِّ العابِدِ الَّذی تَعَبَّدَ فی صِباهُ عَلَى الشَّیخِ الَّذی تَعَبَّدَ بَعدَ ما کَبُرَت سِنُّهُ کَفَضلِ المُرسَلینَ عَلى سائِرِ النّاسِ .
برترى جوان عابدى که در کمى سنّش بندگى ورزد بر پیرى که پس از سالمندى رو به بندگى آرد همچون برترى پیامبران بر دیگر مردم است .
قال على (علیه السلام): شیئانِ لایَعرِفُ فَضلَهُما اِلّا مَن فَقَدَهُما : الشَباب وَ العافِیَه؛
دو نعمت است که ارزش آنها را نمی دانند مگر کسی که آنها را از دست داده باشد : جوانی و تندرستی.
